LỊCH SỬ NHÀ TRUYỀN THỐNG CỦA DÂN TỘC THÁI
Ngôi nhà truyền thống của dân tộc Thái được làm từ các nguyên liệu tự nhiên bao gồm: gỗ, tre, nứa, song, mây, tranh, kè, cọ… Để hoàn thành được một ngôi nhà sàn, phải kể đến khâu chuẩn bị gỗ là công phu nhất. Sở dĩ như vậy là vì nhà sàn yêu cầu chất lượng gỗ tốt, bền bỉ trong môi trường tự nhiên, đủ sức chịu lực. Đồng thời, gỗ có mặt trong hầu hết các kết cấu quan trọng nhất của ngôi nhà sàn Thái cổ truyền và được sử dụng để làm cột, kèo, quá giang, xà dọc, xà ngang. Gỗ làm cột nhà thường là cây gỗ to, được chặt vào mùa đông để tránh mối mọt. Đối với xà, quá giang có thể chọn các loại gỗ khác, nhẹ hơn, không cứng bằng, nhưng tuyệt đối không thể bị mối, mọt. Công việc khai thác và vận chuyển gỗ đòi hỏi sự liên kết của các cá nhân trong cộng đồng làng, bản. Chính trong quá trình chuẩn bị ấy, tinh thần tương thân tương ái, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng người Thái được thể hiện rõ nét.
Kết cấu nhà truyền thống của người Thái phổ biến là ba gian hoặc năm gian. Các mảng không gian trong ngôi nhà có sự ngầm định phân chia theo giới, hay theo ngôi vị chủ – khách. Chẳng hạn, đối với ngôi nhà năm gian, không gian chính yếu là hai gian lớn nhất (gian khách và gian thờ). Gian khách là gian ngay khi bước chân lên cầu thang đi vào nhà. Đây cũng là khu vực của người đàn ông, thường là nơi chủ nhà tiếp đón khách. Hai vùng không gian này không mấy khi thấy người phụ nữ nấn ná ngồi lại. Gian nhà có cây cột chủ là phòng ngủ của vợ chồng, con cái. Ngoài ra, còn có gian bếp và không gian phụ dùng để đặt ống nước, đồ gia dụng trong nhà, chạn bát. Từ gian thứ ba, các phần không gian hẹp hơn, phân định theo giới khá rõ, đây là khu vực dành cho phụ nữ sinh hoạt. Ngoài ra, nhà cũng là nơi người Thái thường tích trữ các sản phẩm nông nghiệp sau thu hoạch, ví như thóc, ngô được cất trữ ở một sàn gác phía trên bếp lửa. Phần gầm sàn thường là nơi nuôi nhốt gia súc.
-st-
